Na przełomie XVI-VII wieku w celu obrony granic Carstwa Rosyjskiego przed atakami Tatarów Krymskich, Nogajów i Baszkirów na terytorium współczesnej Mordowii zbudowano tzw. linię zasieczną, tj. system przeszkód i umocnień. W lasach zasieki wykonywano ze ściętych drzew – stepowe odcinki umacniano wałami ziemnymi i rowami, a bagna i niziny – słupami i palisadami. Na linii zasiek wznoszono wieże, ostrogi oraz miasta warowne.

Od chwili założenia Sarańsk zaczął odgrywać ważną rolę w kwestii obronnej. Do nowego miasta przesiedlono wielu Kozaków, strzelców, rusznikarzy i stróżów, którzy mieszkali wcześniej w sąsiednich twierdzach.

Pod przykryciem garnizonów Sarańskiej Zasieki Obronnej miała miejsce kolonizacja i rozwój słabo zaludnionych ziem, leżących na południe od tej linii.

Stopniowo twierdza utraciła swoje znaczenie obronne, jednak tak czy inaczej Sarańsk miał bardzo burzliwą "młodość". Miasto upodobali sobie buntownicy: w 1670 roku przejęły je oddziały przywódcy powstania chłopskiego Stiepana Razina, a sto lat później przez prawie tydzień stacjonowały tu wojska Jemieliana Pugaczowa.

©Sputnik/Julia Chestnova/Pomnik założycieli Sarańska na Zejściu Fontannowym (Fontannyj Spusk – red.)

W 1785 roku caryca Katarzyna II zatwierdziła nowy plan zabudowy Sarańska: prostokątna sieć ulic z kwartałami i placami zastąpiła chaotycznie położone "słobody", czyli osady z własnym samorządem. Na przełomie XVIII/XIX stulecia Sarańsk słynął na całą okolicę ze swojego jarmarku. Przyprowadzano tu na sprzedaż konie z sąsiednich osad, a kupcy przywozili sukna, jedwab oraz naczynia z porcelany i szkła.

Pod koniec XIX wieku przez Sarańsk wiodła linia moskiewsko-kazańskiej kolei, jednak miasto nie stało się dużym ośrodkiem przemysłowym, a do dziś pozostaje idealną, spokojną prowincją.

A w czerwcu 2018 roku to prowincjonalne miasto stanie się częścią ogromnego święta piłki nożnej – tutaj odbędą się mecze fazy grupowej Mistrzostw Świata.

Jeden z niewielu pomników architektury XVII wieku, który zachował się w stolicy Mordowii, to Cerkiew św. Jana Teologa, która została zbudowana w stylu moskiewskiego baroku 50 lat po założeniu miasta (w 1693 roku) na miejscu ówczesnej Strzeleckiej Słobody. Później, na początku XVIII wieku, w cerkwi dobudowano także dzwonnicę i refektarz. Przez długi czas świątynia była jedyną czynną cerkwią prawosławną Sarańska, a od 1991 do 2006 roku (kiedy w mieście poświęcono Sobór św. Fiodora Uszakowa) – pełniła rolę katedry eparchii sarańskiej i mordowskiej.

©Sputnik/Julia Chestnova/Sobór katedralny św. Jana Teologa w Sarańsku

Admirał Fiodor Uszakow, który w latach 1790-1792 dowodził Flotą Czarnomorską, a w latach 1798-1800 rosyjską Marynarką Wojenną na Morzu Śródziemnym, jest patronem Sarańska.

W czasie wyprawy śródziemnomorskiej, która odbyła się w latach 1798-1800, Uszakow wziął udział w wyzwalaniu wyspy Korfu z rąk francuskich wojsk. Podbój Korfu był ostatnim etapem w wyzwalaniu Wysp Jońskich spod władzy Francuzów i przyczynił się do stworzenia Republiki Siedmiu Wysp – pierwszej od czasu upadku Cesarstwa Trapezuntu formy greckiej państwowości. Fiodor Uszakow spędził na mordowskich ziemiach ostatnie lata życia i został pochowany w Monasterze Sanaksarskim (około 150 km od Sarańska).

W 2001 roku Rosyjska Cerkiew Prawosławna kanonizowała Fiodora Uszakowa jako bogobojnego wojownika, a 6 sierpnia 2006 roku w Sarańsku poświęcono Sobór katedralny św. Fiodora Uszakowa. W podbudowie do kopuły świątyni na wysokości 40 metrów mieści się taras widokowy, z którego rozpościera się malowniczy widok na miasto i jego okolice.

1. ©Sputnik/Julia Chestnova/Sobór katedralny św. Fiodora Uszakowa w Sarańsku
2. ©Sputnik/Vladimir Vyatkin/Wnętrze Soboru katedralnego św. Fiodora Uszakowa w Sarańsku
3. ©Sputnik/Julia Chestnova/Widok na pomnik admirała Fiodora Uszakowa i Sobór katedralny św. Fiodora Uszakowa w Sarańsku

Niedaleko soboru katedralnego, na Placu Zwycięstwa, znajduje się Kompleks Memorialny z muzeum, pomnikiem poległych w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej, wiecznym ogniem, czasownią Aleksandra Newskiego i obeliskiem "Ucieczka z piekła", upamiętniającym radzieckich jeńców wojennych, którzy uciekali z hitlerowskiego obozu koncentracyjnego porwanym z niemieckiego lotniska samolotem Heinkel He 111.

W centrum Sarańska znajduje się również Muzeum Sztuk Pięknych Republiki Mordowii im. Stiepana Erzii. Zgromadzono w nim niezwykle bogatą kolekcję dzieł rzeźbiarza, który pracował m.in. w brązie, marmurze i twardych gatunkach drewna.

1. ©Sputnik/Vladimir Vyatkin/Widok z góry na Plac Zwycięstwa w centrum Sarańska
2. ©Sputnik/Julia Chestnova/Widok na budynek Muzeum Pamięci Heroizmu Wojskowego i Pracowniczego w Sarańsku
3. ©Sputnik/Igor Ageyenko/Czasownia św. Księcia Aleksandra Newskiego na Placu Zwycięstwa w Sarańsku
4. ©Sputnik/Julia Chestnova/Pomnik bohaterów Mordowii, poległych w latach Wielkiej Wojny Ojczyźnianej

Jednak jedną z najciekawszych atrakcji Sarańska są tradycje i byt rdzennych narodów Mordowii - Erzja i Moksza.

Niedaleko Sarańska zachowało się kilka wsi, których mieszkańcy kultywują zwyczaje przodków, chodzą w ubraniach narodowych i mogą opowiedzieć o każdym detalu swojego stroju, a także przeprowadzają obrzędy ludowe, z których wiele ma pogańskie korzenie.

Latem 2018 roku Sarańsk stanie się częścią wielkiego święta piłki nożnej: na stadionie Mordovia Arena odbędą się cztery mecze fazy grupowej Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2018.

Stadion znajduje się niedaleko centrum Sarańska, w pobliżu terasy zalewowej rzeki Insar, i zgodnie z zamysłem architektów będzie przypominać czerwone słońce – symbol Mordowii, który widnieje na fladze republiki.

Trybuny Mordovia Arena mogą pomieścić do 45 tys. widzów, przy czym stadion został zaprojektowany w taki sposób, aby z każdej z nich kibice dobrze widzieli wszystko, co dzieje się na boisku.

Samolotem: lotnisko Sarańska jest położone 8 km od centrum miasta. Do stolicy Republiki Mordowii można polecieć bezpośrednio z Moskwy. Czas podróży to niecałe 2 godziny.

Pociągiem: główny dworzec kolejowy Sarańska znajduje się w centrum miasta. Z Moskwy do Sarańska codziennie kursuje pociąg pośpieszny "Mordowia". Czas podróży to 9 i pół godziny.

Z Sankt Petersburga do Sarańska można dostać się jednym z pociągów tranzytowych, które prowadzą z Północnej Stolicy do Samary, Ufy czy Togliatti. Czas podróży – 30 godzin.

Z innych miast, w których odbędą się mecze MŚ 2018 w Piłce Nożnej, do Sarańska można dojechać pociągami tranzytowymi. Czas podróży wyniesie od 6 godzin (z Niżnego Nowogrodu) do 40 godzin (z Soczi).